එක එක තැන්වල වෙනස්කම්

අද ඉටු කරන්න යන්නෙ ගීතක කරපු ඉල්ලීමක්. ගීතක ඇහුවනෙ එක එක නම් වලින් කතෝලික දේවස්ථාන හැඳින්වෙන්නෙ, ඒ කිව්වෙ දේවස්ථාන, සිද්ධස්ථාන, බැසිලිකා,ආසන දෙව්මැදුර වගේ විවිධ නම් පාවිච්චි කරන්නෙ විශාලත්වය සැළකීමෙන්ද කියලා. අද ඒකට උත්තරේ දෙන්නයි යන්නෙ. සමහර අය නම් දන්නේ නැතුව ඇති මේ වගේ විවිධ නම් තියෙනවා කියලාවත්. මොකද ගොඩක් වෙලාවට පල්ලිය කියන නම විතරනෙ පාවිච්චි වෙන්නෙ.  ඒත් කතෝලික සභාවෙන් නිල වශයෙන් කෙරුණු නම් කිරීම් තියෙනවා. ලිපිය කියෝලම වැඩි විස්තර දැනගනිමු. 

පොඩිම තැනින් පටන්ගමු. 

යාච්ඤා ගෘහය  ( Chapel )

මේ වගේ පොඩි පිරිසකට හදපු තැනක්

චැපල් යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ ඉතාමත් කුඩා දේවස්ථානයක් ලෙස හඳුන්වන්න පුලුවන්. සාමාන්‍යයෙන් පුද්ගලයන් 50කට අඩු සංඛ්‍යාවකට රැස්වෙන්න පුලුවන් ස්ථානයක්. පොදුවේ චැපල් ලෙස භාවිතා වුනත් රෝමානු කතෝලික සභාවේ නිල වශයෙන් භාවිතා වෙන්නේ oratory යන වචනයයි. ඕගොල්ලො දන්නවා ඇතිනෙ රෝමානු කතෝලික සභාවෙ තියෙන කුඩා පාලන ඒකකයක් තමයි මීසම. මීසම පාලනය කරන්නෙ පියතුමෙක්. ඉතින් මේ මීසමේ තියෙන ප්‍රධාන දේවස්ථානය වගේම අනු දේවස්ථානත් එතුමාගේ පාලනයට නතුයි. නමුත් චැපල් කියන මේ කුඩා දේවස්ථාන එහෙම නෑ. ඒවා වෙන් වෙන් වශයෙන් තියෙන්නෙ. වෙනත් විදිහකට කියනවා නම් ආගමික කටයුතු හැර පරිපාලනමය කටයුතු කෙරෙන්නේ නෑ.

සාමාන්‍ය කතෝලික දේවස්ථානයකට ඕනම කෙනෙකුට ඇතුල්වෙන්න පුලුවන්නෙ. නමුත් මේවාට එහෙම බෑ.  මොකද පොදු යාච්ඤා ගෘහ වගේම පෞද්ගලික යාච්ඤා ගෘහ හා යම් පිරිසකට පමණක් වෙන්වූ යාච්ඤා ගෘහ තියෙන්න පුලුවන්. යාච්ඤා ගෘහ බොහෝවිට යොදාගැනෙන්නෙ පෞද්ගලික යාච්ඤා වලට. දිව්‍ය පූජා උනත් යම් යම් දිනවල පැවැත්වීමට හැකියි. 

තේවත්තේ යාච්ඤා ගෘහය ඇතුලත

සමහර විශාල දේවස්ථානවල පොදුවේ ඕනෑම කෙනෙකුට යන්න පුලුවන් යාච්ඤා ගෘහ පිහිටුවා තිබෙනවා.  තේවත්තේ ලංකාවේ අප ස්වාමිදූගේ බැසිලිකාවේත් මෙවැනි යාච්ඤා ගෘහයක් දකින්න පුලුවන්. සමහර රෝහල් අවටත් මෙවැනි පොදු යාඤා ගෘහ පිහිටුවා තිබෙනවා. මීට අමතරව යම් පිරිසකට පමණක් භාවිතා කළ හැකි නමුදු දිව්‍ය පූජා අවස්ථාවලදී පොදුවේ ඕනෑම කෙනෙකුට සහභාගි වියහැකි යාච්ඤා ගෘහද තිබෙනවා. කතෝලික පාසල්වල මෙන්ම සමහර කන්‍යාරාම වලත්, සෙමනේරිවලත් මෙවැනි යාච්ඤා ගෘහ දැකිය හැකියි. නමුත් රදගුරුතුමාට පමණක් වෙන්වූ යාච්ඤා ගෘහවලට මෙන්ම තාපසාරාම වල යාච්ඤා ගෘහ වලටත් පිටස්තරයින්ට ඇතුලුවිය නොහැක.

මෙහි පිහිටීම අනුව මට නම් හිතෙන්නෙ බොහෝ අන්‍යාගමික අය මේ වර්ගයේ දේවස්ථානයක් දැකලා නැතුව ඇති.

දේවස්ථානය ( Church )

දේවස්ථානය

පොදුවේ ඕනෑම කතෝලික පූජනීය ස්ථානයකට දේවස්ථානය එහෙම නැත්නම් පල්ලිය කියන්න පුරුදුවෙලා තියෙනවනෙ. බහුතරයක් අපට දක්නට ලැබෙන්නෙත් සාමාන්‍යය දේවස්ථානම තමයි. පෞද්ගලිකව යාච්ඤා කරගැනීමට තහනමක් නැතිවුනත් බොහෝවිට දිව්‍ය පූජාවන් සඳහා තමයි දේවස්ථාන පාවිච්චි වෙන්නේ. අනිත් තැන්වල දිව්‍ය පූජා පැවැත්වෙන්නේ නැතිබව මෙයින් අදහස් වෙන්නේ නෑ. 

අනිකුත් ස්ථාන ඒ කිව්වෙ යාච්ඤා ගෘහ, සිද්ධස්ථාන, ආසන දෙව්මැදුරු, බැසිලිකා වලට වඩා දේවස්ථාන කතෝලික සභාවෙ පරිපාලන කටයුතු සඳහා යොදාගන්නවා. සාමාන්‍යයෙන් දේවස්ථානයක් යම් මීසමකට අයිති වෙනවා. එමෙන්ම මීසමභාර පියතුමා යටතේ තමයි පාලනය වන්නේ. විශේෂයෙන්ම මීසමේ ජනතාවගේ ආගමික කටයුතු ( මංගල, අවමංගල, ප්‍රසාද නිධාන, සාමාන්‍යය ඉරුදින පූජාව ) සඳහා මීසමේ දේවස්ථානය පාවිච්චි වෙනවා.

සිද්ධස්ථානය ( Shrine )

විශේෂ පිහිටාධාරයක් බලාපොරොත්තුව බොහෝවන්දනාකරුවන් ඇදෙන තැනක් තමයි සිද්ධස්ථානයක් කියන්නෙ. හොඳම උදාහරණයකට කියනවා නම් මරුද මඩු සිද්ධස්ථානය. යම් දේවස්ථානයකට ජනතාව අතර ලොකු පිළිගැනීමක් ලැබෙනවා නම් එය සිද්ධස්ථානයක් යන ගෞරව නාමයට පාත්‍රවියහැකියි. මෙය ආවට ගියාට සිදුවන ක්‍රියාවලියක් නෙමෙයි. මම කලින් කියවූ ශුද්ධවරයට එසවීමේ ක්‍රියාවලිය මෙන් දීර්ඝ ක්‍රියාවලියක්.

තලවිල සා. ආනා සිද්ධස්ථානය

 සිද්ධස්ථාන, ජාතික සිද්ධස්ථාන (National Shrine) හෝ අන්තර්ජාතික සිද්ධස්ථාන (International Shrine) ලෙස පැවතිය හැකියි. ජාතික සිද්ධස්ථානයක් නම් කිරීමට එම රටේ රදගුරු මණඩලයේ අනුමැතියද අන්තර්ජාතික ලෙස නම් කරනවා නම් පාප්තුමාගේ අනුමැතියද අවශ්‍යයි. මෙම සිද්ධස්ථාන පාලක පියතුමෙකු යටතේ පාලනය වෙනවා.

ලූර්දු සිද්ධස්ථානය අන්තර්ජාතික සිද්ධස්ථානයක් ලෙස හැඳින්විය හැක.

ආසන දෙව්මැදුර (Cathedral)

කොටහේන සා. ලුසියා ආසන දෙව්මැදුර

මෙබඳු ආසනයක් ඇත

ආසන දෙව්මැදුර රදගුරුපදවියේ ප්‍රධාන දෙව්මැදුර ලෙස සළකනවා. ලංකාවේ පදවි 11ක් ඇති බැවින් ආසන දෙව්මැදුරු 11ක් දැකිය හැකියි. ආසන කියන යෙදුම ඇතිවී තිබෙන්නෙ මේ දේවස්ථාන තුළ පදවියේ රදගුරුතුමාටම වෙන්වූ ආසනයක් දක්නට ඇතිනිසායි.

බැසිලිකාව (Basilica)

මුල්කාලයේ බැසිලිකා කියලා හඳුන්වලා තියෙන්නෙ අතිවිශාල රෝමානු ගොඩනැගිලි වලට. නමුත් පස්සෙ කාලෙක රෝමානු අධිරාජ්‍යයා කතෝලික දහම වැළඳගත්තායින් පස්සෙ තමයි අතිවිශාල ආගමික ගොඩනැගිලි බැසිලිකා ලෙස හඳුන්වන්න පටන් අරන් තියෙන්නෙ. අදටත් යම් තැනෙක බැසිලිකාවක් ඉදිකළයුත්තෙ පාප්තුමාගේ අවසරය මත පමණයි.

බැසිලිකාද ප්‍රධාන බැසිලිකා (Major basilica) හා අප්‍රධාන බැසිලිකා (Minor basilica) ලෙස කොටස් දෙකකට බෙදෙනවා. ප්‍රධාන බැසිලිකා ලෝකයටම ඇත්තේ 4ක් පමණයි. 4ම තියෙන්නෙ වතිකානුවෙ. මේ බැසිලිකා තුළ ශු. දොරක් (Holy Door) පිහිටුවා තිබෙනවා. එම දොරවල් විවෘතකළ හැක්කේ පාප්තුමාට පමණයි. එමෙන්ම ජුබිලිවර්ෂ වලදී පමණයි. ප්‍රධාන බැසිලිකා තුළ ප්‍රධාන අල්තාරයේ දිව්‍ය පූජාවන් පැවැත්වීමේ අවසර ඇත්තේද පාප්තුමාට පමණයි. 

තේවත්තේ ලංකාවේ අප ස්වාමිදූගේ බැසිලිකාව ඇතුළු අනිකුත් සියලුම බැසිලිකා අප්‍රධාන බැසිලිකා වෙනවා.  

තේවත්තේ ලංකාවේ අප ස්වාමිදූගේ බැසිලිකාව

ශු. දොර විවෘත කිරීම

 ප.ලි. : වෙනදා මගේ ලිපි කියවපු කෙනෙක් අද නෑ. ඔබාමාමෙ ඔබට නිවන්සුව!

 ප.ප.ලි. : අසනීපව හිටිය නිසයි ගොඩ කාලෙකින් ලිව්වෙ නැත්තෙ. හොයාබලපු හැමෝටම ස්තුතියි!. ලිවීම නියම රිද්මයට නෑ වගේ. බොහොම අමාරුවෙන් ලිව්වෙ.