අත්පුඩි නොගහා කොඩිගහක් ඔසවාගන්නා ආකාරය

මාතෘකාව දැකපු ගමන් සමහර අයට නම් කතාවක් මතක් වෙන්නැති. ඒත් ඉතින් මම ඒ කතාව කියන්න නෙමෙයි හදන්නෙ. ඒ කතාවට මූලික වෙච්ච කොඩිගහ ගැන කතාව තමයි අද කියන්නෙ. මොකක්ද කොඩිගහ කියන්නෙ? ඒක තමයි කියන්න යන්නෙ. එහෙනම් ලිපිය බලමු. ඊටකලින් කැමති කෙනෙකුට පුලුවන් මේ මාතෘකාවට හේතුවෙච්ච කතාවත් බලලා පොඩ්ඩක් හිනාවෙලා එන්න. තව ඔයවගේ කතා තියෙනවා එව්වා අන්තිමට. ඒක නිසා හොඳට මේ කතාව කියවන්ඩ.

කොඩිගහට කලින් මුලින්ම අපිට රෝමානු කතෝලික සභාවේ ව්‍යූහය පොඩ්ඩක් දැනගන්න වෙනවා. බයවෙන්ඩ එපා ඉතින්. කොඩිගහ ගැන දැනගන්න සභාවේ ව්‍යූහය මොකටද කියලා හිතෙන්න පුළුවනි. ඒත් කොඩිගහේ ඉතිහාසය ගැන පැහැදිලි දැක්මක් ඇතිකරගන්න නම් ව්‍යූහය පොඩ්ඩක් දැනගන්න වෙනවා. බයවෙන්න ඕනෙ නෑ හැමෝටම තේරුම්ගන්න සරලව කියන්නම්. 

ශ්‍රී ලංකාවේ වර්තමාන රදගුරු පදවි

මතකද පාප්තුමා ගැන ලියපු ලිපි මාලාව.  ඒ ලිපි මාලාව කියවපු අය නම් දන්නවා ඇති පාප්තුමා තමයි රෝමානු කතෝලික සභාවේ නායකයා වශයෙන් කටයුතු කරන්නෙ. පාප්තුමාගේ නායකත්වය යටතේ තිබෙන කතෝලික සභාව 'පදවිය' (Diocese) නමින් හැඳින්වෙන කුඩා කොටස් වලට බෙදිලා තිබෙනවා. මේ බෙදීම ආගමික වශයෙන් බෙදීමක් නෙවෙයි. පරිපාලනයේ පහසුව පිණිස සිදුවෙච්ච බෙදීමක්. මේ අවුරුද්දෙ මුලවෙනකොට මේ විදිහෙ පදවි 2,834 ක් ලෝකෙ පුරා තිබෙනවාලු. එයින් 11ක්ම අයත් වෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවෙ භූමි ප්‍රදේශයට. (දැන් පදවි 12ක්ලු) මම පැත්තකින් ඇති ලංකාවේ පදවි අනුව බෙදීම දැක්වෙන සිතියමක්. හැබැයි වරදවා වටහාගන්න එපා ඔය ලෝකෙ පුරා තිබෙන පදවි 2,834ම ඔය ප්‍රමාණයේ නෙමෙයි. ඔයිට වඩා කුඩා පදවි වගේම ලංකාව තරම් හෝ ඊටත් වඩා විශාල භූමි ප්‍රමාණයක් අයත්වන පදවි තියෙන්න පුලුවන්. ලංකාවම එක පදවියක් යටතේත් ඉතිහාසයේ තිබිලා තියෙනවා. මේ 'පදවිය' නම් ඒකකයේ පරිපාලනය සිදුවෙන්නෙ පදවිය භාර රදගුරුතුමාගෙ (Bishop) යටතේ. 

පදවිය ඉන්පස්සෙ 'දිසා' කීපයකට බෙදෙනවා.  ඊළඟට ඒ දිසාව 'මීසම්' කියන කොටස්වලට බෙදෙනවා. මීසමක් කියන්නෙ යම් දේවස්ථානයක් මූලික කරගෙන ඒවටා පවුල් රාශියක එකතුවීමක්. මීසමේ පරිපාලනය භාරව පවතින්නෙ මීසම භාර පියතුමාට. දේවස්ථානයක් මූලික කරගෙන එකතුවීමක් කිව්වට මීසමක තවත් අනු දේවස්ථාන කීපයක්ම තියෙන්න පුළුවනි. 

මම පදවිය, දිසාව, මීසම ගැන කිව්වට ඒ හැම එකක්ම මේ තරම් ලොකුයි කියලා ස්ථිර බිම් ප්‍රමාණයක් කියන්න බෑ. පළවෙනි හේතුව තමයි ඒ ඒ පරිපාලන කොටස්වල වර්ග ප්‍රමාණයේ තිබෙන විශාල වෙනස්කම්. තේරෙන විදිහට කිව්වොත් අපිට කියන්න බෑනෙ දිස්ත්‍රික්කයක් කියන්නෙ මේ තරම් ලොකු ප්‍රදේශයක් කියලා. මොකද අනුරාධපුරය වගේම කොළඹත් දිස්ත්‍රික්කයක්නෙ. සාමාන්‍යයෙන් වර්තමානයේදී ඇහැට දකින්න තියෙන වටපිටාව බලලා කිව්වොත් මීසමක් කියන්නෙ ගම් කීපෙක කතෝලිකයන්ගේ එකතුවක් කියලා නම් කිව්වෑකි.

දෙවෙනි හේතුව තමයි  කාලෙන් කාලෙට සිදුවෙන වෙනස්කම්. පොඩි ඉතිහාස විස්තරයකුත් කියන්නම්කො. ශ්‍රී ලංකාව මුලින්ම අයිතිවෙලා තිබිලා තියෙන්නෙ කොචීන් රදගුරු පදවියට ( Diocese of Cochin) ඊටපස්සෙ ඒ පදවියෙන් වෙන්වෙලා තමයි 'ලංකා රදගුරු පදවිය' බිහිවෙන්නෙ. (Diocese of Ceylon) ඒ 1834දි. ඊටපස්සෙ කාලයාගේ ඇවෑමෙන් තමයි ඔය වර්තමානයේ පෙන්වන ආකාරයේ පදවි 11ක් ඇතිවෙලා තියෙන්නෙ.

මේ විදිහට  කියපු විස්තරෙන් ඕගොල්ලෝ තේරුම් ගන්න ඕනෙ කාරණාව තමයි අතීතයේදි පදවියක් කොච්චර විශාලද කියන එකත් එහෙම වුනාම මීසමක් කියන්නෙ කොච්චර විශාල භූමි ප්‍රමාණයක්ද කියන එකත්. මීසමක් සමහරවිට දිස්ත්‍රික්කයක් තරම් ලොකුවටත් තියෙන්න ඇති. 

මීසම ලොකු වුනත් පොඩි වුනත් මීසමේ වගකීම තියෙන්නෙ තනි පියතුමෙකුගේ අතේ.  (දැන් නම් සමහර විශාල මීසම් වල පියතුමන්ලා කීපදෙනෙක් ඉන්නවා). මීසමභාර පියතුමාට තමයි මුළු මීසමේ ජනතාවගේම වගකීම. මීසමේ ප්‍රධාන පල්ලියේ වගේම ගම්වල තියෙන පොඩි පල්ලිවලත් ආගමික කටයුතු මේ පියතුමාට භාරයි.

ඒ කතාව මතකයේ කොනකින් තියාගෙන අපි යමු වෙන පැත්තකට.  මේක කියවන අන්‍යාගමික කෙනෙක් වුනත් අහලා ඇතිනෙ අපි කටවහරට තලවිල පල්ලිය, කොච්චිකඩේ පල්ලිය, කඳානෙ පල්ලිය වගේ ගමේ නමින් දේවස්ථාන හඳුන්වනවා. ඒත් දේවස්ථාන ශු. ආනා මුනිශ්වරියගේ දේවස්ථානය, ශු. අන්තෝනි මුනිඳුන්ගේ දේවස්ථානය, ශු. සෙබස්තියන් මුනිඳුන්ගේ දේවස්ථානය විදිහට තමයි නිල වශයෙන් හැඳින්වෙන්නෙ. ඒ ඒ දේවස්ථාන කැපකරලා තියෙන ශුද්ධවන්තයාගේ/ශුද්ධවන්තියගේ හෝ නම. මරියතුමීගේ  ජේසුස් වහන්සේගේ වගේම දේවදූතයන්ගේ නම්වලටත් කැපකරපු දේවස්ථාන තිබෙනවා.  

ශුද්ධවන්තයෝ* ගැන කියපු ලිපියෙදි මම කිව්වානෙ ඒ ඒ ශුද්ධවන්තයාට උපහාර දක්වන විශේෂ දිනයක් එහෙමත් නැත්නම් මංගල්‍යය දිනයක් තිබෙන බව.  උදාහරණෙකට කිව්වොත් ශු. අන්තෝනි මුනිතුමාගේ මංගල දිනය තමයි ජුනි 13 වෙනිදා, ශු. සෙබස්තියන් මුනිතුමාගේ මංගල දිනය තමයි ජනවාරි 20 වෙනිදා. ඉතින් දේවස්ථාන කැපකරලා තියෙන ශුද්ධවන්තයාගේ මංගල දිනය තමයි බොහෝ දේවස්ථානවල මංගල දිනය වෙන්නෙ. මීට අමතරව දේවස්ථානය ගොඩනගපු දිනය හෝ වෙනත් යම් විශේෂ දිනයක් මංගල දිනයක් වෙන්නත් පුලුවන්. පහසුව පිණිස ඒ නියමිත දිනයට ආසන්නයෙන් යන ඉරිදා දිනයත් මංගල දිනය ලෙස යොදගන්නා අවස්ථාත් තිබෙනවා. මතක තබාගතයුතු අනිත් කාරණාව තමයි සමහරවිට දේවස්ථානයක වසරකට මංගල දින එකකට වඩා වැඩි ගණනක් තිබෙන්න පුලුවන්. උදාහරණයකට කිව්වොත් මරුද මඩු සිද්ධස්ථානයේ වාර්ෂික මංගල්‍යය දහයක් තිබෙනවා.

මංගල දිනය කියන්නෙ එක දිනයක් වුනාට ඒක ඇත්තටම මංගල සමයක්.  මංගල දිනයේ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර පටන්ගන්නෙ ඊට සතියකට විතර කලින්. කෙටියෙන් කිව්වොත් 

1. කොඩිගස එසවීම - අද කියන්නනෙ යන්නෙ

2. සතියක් පමණ පැවැත්වෙන නුවාන මෙහෙයන්

3. මංගල දිනයට පෙර දින සන්ධ්‍යා මෙහෙය

4. පෙරහැර

5. මංගල දිනය

 ඔය විදිහට දක්වන්න පුළුවන්. මේවා මොනවාද නොතේරෙන්න පුලුවන්. එක එකක් ගැන අනාගත ලිපි වලින්ම කියන්ඩ බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්නෙ එතකන් ඉවසමු. 

ඉතින් මේ මංගල සමය කියන්නෙ දේවස්ථානයේ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර ගොඩාක් පැවැත්වෙන ඉතාමත් කාර්‍යයබහුල සමයක්. දේවස්ථානයේ සමීපතමයින්ට වගේම මීසමේ පියතුමාටත් බොහෝම මහන්සිවෙන්න වෙන කාලයක්.

දැන් මංගල්‍යය කියන්නෙ මොකක්ද දැනගත්තු අපි කලින් කතාවට යමුකො. ඒ කිව්වෙ අර විශාල පදවියක් තිබුන විශාල මීසම් තිබුන කාලෙට. මීසමේ ප්‍රධාන පල්ලියේ පදිංචි වෙලා හිටිය පියතුමාට ගම්වල පල්ලිවල මංගල්‍යය පැවැත්වීමේ වගකීමත් තිබුනා. ඒ තරම් ප්‍රවාහන පහසුකම් නොතිබ්බ කාලෙ ගමේ මංගල්‍යය වැඩකටයුතු ප්‍රධාන දේවස්ථානයේ ඉඳන් මෙහෙයවීම හරිම අමාරු වැඩක්නෙ. නුවාන මෙහෙයන් තියෙන්නෙත් රෑ නිසා රාත්‍රී ගමන් බිමන් කොහොමත් අමාරු වෙන්න ඇතිනෙ. ඒක නිසා මංගල්ලෙ කාලෙට මීසමභාර පියතුමා ගමේ පල්ලියේම නැවතුනා. නුවාන මෙහෙයන් වලින් පටන් අරගෙන මංගල දිනය ඉවරවෙනතුරු සතියක දෙකක කාලෙ පියතුමා ගෙව්වෙ ගමේ දේවස්ථානයේ.

මීසමේ පියතුමා මීසමේ පල්ලියෙන් පිට ඉන්න නිසා වෙන්නෙ හදිස්සියකට පියතුමාව හමුවෙන්න එන අය අතරමං වීම. හදිසියක් කිව්වෙ ළමයෙකුව ඉස්කෝලෙට දාගන්න ලියුමක් ගන්න වගේ. නෑ.. නෑ.. ඒවගේ අවශ්‍යතා ඒකාලෙ තිබුනෙ නෑනෙ. හදිසි අවශ්‍යතා කිව්වෙ මියගිය කෙනෙකුගෙ භූමදාන කටයුතු කරගැනීම, මරණාසන්න කෙනෙකුට අන්තිම ආලේපය දීම වගේ කටයුතු. අන්තිම ආලේපය කියන්නෙ මොකක්ද දැනගන්න ඒගැන ලියපු ලිපිය කියවන්නකො. පියතුමා මීසමේ නැතිවුනාම වෙන්නෙ මීසමේ පල්ලියක් පල්ලියක් පාසා ගිහින් පියතුමා ඉන්නවද නැද්ද හොයාබලන්න. 

මේ අපහසුතාවය ටිකක් හරි මඟහරින්න තමයි පියතුමා ගමේ දේවස්ථානයේ පදිංචිවෙලා ඉන්න මුලු කාලය පුරාවටම ගමේ දේවස්ථානය ඉදිරිපිට කොඩියක් එල්වා තබන්න  පුරුදු වුනේ. මේ කොඩිය දකින ජනතාව දන්නවා පියතුමාගේ තාවකාලික පදිංචිය එතැන බව. පියතුමාගේ තාවකාලික පදිංචිය සංකේතවත් කරමින් මේ කොඩිය එල්ලුවේ පියතුමා දේවස්ථානයට පැමිණි විගසමයි. ඒ කියන්නෙ පල්ලියේ මංගල සමය ආරම්භ වීමට පෙර දවස. ඉතින් මෙහෙම කොඩියක් එල්වීම මංගල්‍යය සංකේතවත් කිරීමක් බවට ඉබේම පත්වුනා. 

කාලයත් සමඟ තමයි මේ එක කොඩිය කොඩි ගහක් බවට පත්වෙන්නෙ.  ඊටපස්සෙ එක ගහ ගස් කීපයක් වුනා. තේරෙන විදිහට කිව්වොත් වර්තමානයේදී නම් මංගල සමය ආරම්භ කරමින් කොඩිගස එසවෙන්නේ දේවස්ථානය ඉදිරිපිට පමණක් නොවෙයි. ගමේ තැන තැන පිහිටි ප්‍රතිමා අසලත් මේ විදිහට කොඩිගස් එසවෙනවා.

කොඩි ගහකට ඉතින් කොඩි වගේම ගහකුත් ඕනනෙ.  රෙදි කොඩි තමයි සාමාන්‍යෙන් පාවිච්චි වෙන්නේ. ඒත් රෙදි හිඟකාලවලදී නම් සව් කොළත් පාවිච්චි කළාලු. මොන අමුද්‍රව්‍යය ගත්තත් අදාළ ශුද්ධවන්තයා සංකේතවත් වෙන වර්ණයක් තමයි තෝරාගන්නෙ. උදාහරණෙකට කිව්වොත් සාන්ත අන්තෝනි මුනිතුමාගේ මංගල්‍යකදී කහ සහ දුඹුරු කොඩිත් සාන්ත සෙබස්තියන් මුනිතුමාගේ මංගල්‍යකදී රතු කොඩිත් දකින්න පුලුවන්. කොඩිගහට කොඩි බොහෝ වෙලාවට ලැබෙන්නෙ භාරහාර වෙච්ච් අයගෙන්.

ගහ විදිහට අතීතයේදී පාවිච්චි කරලා තියෙන්නෙ හොඳ කෙලින් කඳක් තියෙන ගහක්. ගහ අරන් සුද්ද කරලා අදාළ පාටින් පාටකරලා තමයි පාවිච්චියට ගන්නෙ. වැඩියෙන්ම පාවිච්චි කරලා තියෙන්නෙ 'හොර' ගස්ලු. වර්තමානයෙදි නම් ස්වාභාවික ගහක් යොදාගැනීම අඩුවෙලා තියෙනවා. ඒ වෙනුවට යකඩ බටයක් යොදාගැනීම නම් බහුලව සිදුවෙනවා.ඒ වගේම කලින් මහා විසාලෙට තිබ්බ එව්වා දැන් දැන් කුඩායි.

මංගල සමය ආරම්භ කරමින් කොඩිගහ ඔසවන්නෙ මංගල දිනයට සතියකට විතර කලින් දවසක. නියමිත දවසෙ උදේම කොඩිගහත් කොඩිවැලුත් ඒ ස්ථානය අවට තබා තිබෙනු දකින්න පුලුවන්. ඉතින් කොඩි ගහට කොඩියක් දෙන්න භාරහාර වෙච්ච අය කරන්නෙ අර තියෙන වැලක තමන්ගෙ කොඩිය එල්වන එක.

හවස් වෙලා කොඩිගහ ඔසවන වෙලාව ළංවෙද්දී කොඩි වැල් කොඩි වලින් පිරිලා. ඒ වගේම ගමේ එක්කෙනා දෙන්නා එතනට එකතුවෙන්න පටන් අරන්. ඒ අයගෙන් සමහරු එන්නේ අතින් කටින් කඳමලු එල්ලගෙන වගේම තව සමහරු හිස් කවර අරගෙන. 

මුලින්ම වැඩේ පටන් ගන්නේ ආච්චිලා. වැඩේ තමයි රබන් ගැහීම. අතින් ගහනවා. වැලමිටෙන් ගහනවා. කකුලෙන් ගහනවා. නටනවා. තව කෙනෙක් රබාන අරන් රත්කරන්න දුවනවා. බලන්න එපැයි සෙල්ලම. ආච්චිලා පුදුම ආසාවකින් මේක කරන බව මම දැකලා තියෙනවා. ආච්චිලාම මේකට යන්නෙ අලුත් පරම්පරාව රබන් ගහන්න නොදන්නා හින්දා කියලා ඉතින් කණගාටුවෙන් උනත් කියන්ඩ වෙනවා. උන්දැලා මැරිච්චදාට රබනුත් ඉවරයි. 

රබන් සුරල් නාදෙන් පලාතම ලෙලෙදෙද්දි තමයි පියතුමා එතනට සැපත් වෙන්නෙ.  එතකොටම රබන් සුරල් නාදය නැවතිලා ආගමික වතාවත් වලට ජනතාව යොමුවෙනවා. කෙටි යාච්ඤාවකින් පසුව පියතුමා විසින් කොඩිගස ආශිර්වාද කරනවා. ඊටපස්සෙ තියෙන්නෙ උස්සන්න තමයි.

කොඩිගහේ ප්‍රධාන ලණුවක් තියෙනවා. බොලොක්කයක් හරහා තියෙන ඒ ලණුව ඇදීමෙන් තමයි ගහ ඔසවන්නෙ. ගහේ විශාලත්වය අනුව යොදාඇති පරිවාර ලණුවලින් තමයි ගහ නොවැටී තබාගන්නෙ. අර මුලින් පෙන්නපු කතාවෙදි කට්ටිය කොඩිගහ වට්ටගෙන තියෙන්නෙ මේ ලණු අතඇරලා අත්පුඩි ගහන්න ගිහින්ලු. 

වෙඩි හඬ මැද්දෙ කෙලින් වුණු කොඩිගහ  ලණු ටික ස්ථාවර ආධාරක වල (වටේ තියෙන ගස්වල)  ගැටගැහුවට පස්සෙ නෝ හෙල්ලුම්. ඊළඟට කොඩිවැල් ඔසවලා වටේට ගැටගැහුවට පස්සෙ ප්‍රධාන කාර්‍යය අවසානයි. 

කොඩිගහක් ඔසවන හැටි

 කලින් මම කිව්වනෙ ජනතාව කඳමලු බැඳගෙන එනවා කියලා. ඒවල තියෙන්න කිරිබත්, බනිස්, රෝස්පාන්, බත් ආදී කෑමවර්ග. මුලින්ම නම් ගමේ ඇත්තො එකතැනකට එකතුවෙලා කිරිබත් උයලා ඒවා බෙදා හදාගෙන කාලා සතුට සැමරීම තමයිවෙලා තියෙන්නෙ. දැන් නම් එක එක්කෙනා තම තමුන්ට කැමති කෑම වර්ග රැගෙන එනවා. බොහෝ අය ගේන්නෙ භාර ඔප්පු කරන්න. තවත් අය තමුන්ගෙ තරාතිරම පෙන්වන්න.

කොඩිගහ එසවූවාට පස්සෙ ඒ කෑම වර්ග පියතුමා ආශිර්වාද කිරීමෙන් පස්සෙ ගෙනාපු අයට අවස්ථාව ලැබෙනවා ඒ කෑම වර්ග බෙදන්න.  එකතුවෙලා බෙදාහදාගෙන කාලා සතුට බුක්ති විඳිනවා කියන සංකල්පෙ කාලයාගේ අවෑමෙන් වලපල්ලට ගිහින් කියලා ඔන්න පේන්න ගන්නවා. ;)

කෑම බෙදීම අවසානයත් සමඟ සෙනඟ විසිර යනවා වගේම පල්ලියේ මංගල සමයත් ආරම්හ වෙනවා. 

 * ශුද්ධවන්තයෝ කියන්නෙ කවුද දන්නේ නැත්නම් පහළ ලිපි කියවලා බලන්නකො.

1. ශුද්ධවරයට ඔසවනවා කියන්නේ මොකක්ද?

2. ඇන්ටන්, ජූඩ්, රීටා, ජෙනවිව්,....

3. සාන්ත අන්තෝනි මුනිතුමා, ඔබෙ ගුණ ගයමි අද මෙමා 1 

4. සාන්ත අන්තෝනි මුනිතුමා, ඔබෙ ගුණ ගයමි අද මෙමා 2

 ප.ලි. : මේ අර කතා ටික

1. උණ කතාව.... 

2. කකුළුවන්ගේ කතාව

3. හඳට පොළු ගැසීමේ කතාව 

4. හොරු ඇල්ලීම හෙවත්...... 

5. අල්ල කික්කි උඩ දඩයං 

ප.ප.ලි.  කොඩිගස එසවීමේ චාරිත්‍රය පිළිබඳ කිසිම විස්තරයක් අන්තර්ජාලෙන් හොයාගන්න උනේ නෑ. පින්තූර හෙව්වම ලැබුනෙත් ලංකාවෙ හා දකුණු ඉන්දියාවෙ පින්තූර කීපයක් විතරයි. මට හිතෙන්නෙ මේ චාරිත්‍රය කෙරෙන්නෙ ලංකාවෙත් දකුණු ඉන්දියාවෙත් විතරයි වගේ. රට රාජ්ජවල ඉන්න කට්ටිය කියන්නකෝ ඒ රටවලත් මෙහෙම වෙනවද කියලා.

ප.ප.ප.ලි. මේක මීට අවුරුදු දෙකකට විතර කලින් ලියලා හරිහමන් පින්තූර ටිකක් ගන්න බැරිවෙච්ච නිසා කල් දදා තිබ්බ ලිපියක්. අන්තිමේදි නිකම්ම පින්තූරයක් අරන් දාලා දැම්මා. ලස්සන කොඩිගස් පාරෙ යනකොට බලාගන්න ඕගොල්ලන්ට පුළුවන් වේවි.

විශේෂ ස්තුතිය : පින්තූර හොයාදුන්න ගිහාන් සහෝදරතුමාට හා පින්තූර හොයාදෙන්න මහන්සි වෙච්ච සසිඳුට