වසර ගාණකින් ඇරෙන වසරක් ඇර තබන දොර

මාගේ පෙර ලිපියකදී හසිත කළ ඉල්ලීමකට වැඩිදුර පිළිතුරු සැපයීම සඳහා මේ ලිපිය ලියැවේ. වසර ගාණකින් ඇරෙන වසරක් ඇර තබන දොරක් පිළිබඳ ඔබ දන්නවාද? මා දැනුවත්ව නම් එවැනි දොරවල් හතරක් තිබේ. "එක එක තැන්වල වෙනස්කම්" ලිපියේ බැසිලිකා පිළිබඳ විස්තරයේදී මා සඳහන් කළ පරිදි රෝමානු කතෝලිකයන් විසින් ප්‍රධාන බැසිලිකා ලෙස පිළිගන්නා බැසිලිකා සතරකි. ඒ බැසිලිකා සතර නම් සා. ජෝන් ලැටර්න් (St. John Lateran) බැසිලිකාව, සා. පීතර තුමාගේ (St. Peter's in the Vatican) බැසිලිකාව, ශු. පාවුළුතුමාගේ චතුරස්‍රයෙන් පිටත (St. Paul Outside the Walls) බැසිලිකාව හා සා. මේරි (St. Mary Major) බැසිලිකාවයි. මේ බැසිලිකා සතර තුළම ශු. දොර නමින් විශේෂ දොරක් වෙයි. ඉතින් මේ ලිපිය ඔස්සේ අපි ඒ ගැන වැඩි විස්තර සොයා යමු. 

සා. ජෝන් ලැටර්න් (St. John Lateran) බැසිලිකාව

සා. පීතර තුමාගේ (St. Peter's in the Vatican) බැසිලිකාව

මාතෘකාවේ සඳහන් පරිදිම ශු. දොර විවෘත වන්නේ වසර ගණනාවකට එක් වරකි. එම වසර ලෝක කතෝලික ප්‍රජාව විසින් ජුබිලි වසර ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. ඉතින් ශු. දොර පිළිබඳ වැඩි විස්තර දැනගැනීමට පෙර ජුබිලි වසර පිළිබඳ යම් වැටහීමක් ලබාගැනීම යෙහෙකැයි සිතමි. 

මෙම ජුබිලි වසර සංකල්පය ඉතා පැරණි සංකල්පයකි. කෙතරම් පැරණිදයත් කිතුනුවන්ගේ ආගමික ග්‍රන්ථය වන ශු. බයිබලයේ සඳහන් පරිදි එය ලෝක ආරම්භය ආසන්නය දක්වා දිවේ. ඊශ්‍රායෙල් ජනතාව මිසරයේ වහල්කමින් ගැලවූ පුද්ගලයා, මෝසෙස් පිළිබඳ ඔබ දන්නවාද? අන්‍යාගමික මිතුරෙකු වුවත් රූපවාහිනියේ පවා විකාශය වූ මෝසෙස් ( Moses ) චිත්‍රපටය හෝ දසපණත චිත්‍රපටිය (Ten Commandments) නරඹා තිබෙන්නට පුළුවන. එම චිත්‍රපටයේ කතාව බ්ලොගයේ පළකිරීමට මා සිතා සිටිමි. නමුත් මගේ කතාව චිත්‍රපටයේ කතාවටත් වඩා දිගය. මෝසෙස් ඊශ්‍රායෙලුන් මිසරයෙන් ගලවා ඒම ආරම්භ කිරීමෙන් කතාව පටන්ගත්තත් මා මිසරයට යාමට හේතුද සහිතව කියන නිසා කියවීමේ අපහසුතා ඇතිවේයැයි බියෙන් එය දිනෙන් දින පසු පසට තල්ලු වී යයි.

ශු. පාවුළුතුමාගේ  (St. Paul Outside the Walls) බැසිලිකාව

කතාව වෙනතක යන්නේය.  මෙසේ මෝසෙස් සමඟ පැමිණි ජනයාට ඉතා තද නීති මාලාවක් විය. 'ඇසට ඇසය දතට දතය' (An eye for an eye and a tooth for a tooth) කියමන ඔබ අසා තිබේ නම් එය ඇත්තේත් එම නීති මාලාව තුළයි. මෙම නීතිමාලාව තුළ වසර පනහකට වරක් එළඹෙන විශේෂ වසරක් පිළිබඳ නීතියක් තිබේ. එම වසර නැවත යථා තත්වයට පත්වීමේ වසරක් ලෙස ඊශ්‍රායෙලුන් පාවිච්චි කළබව පෙනේ. සියලු සිරකරුවන් හා වහලුන් නිදහස් කිරීමත් තමන් විසින් ගෙවිය යුතු ණය සියල්ල ගෙවා නිදහස් වීම හෝ ණය ගෙවීමට නොහැකි අයවලුන්ගේ ණය කපාහැරීම සිදුව තිබේ. මීට අමතරව අමනාප වූවන් හා සමාදාන වීම පවුලෙන් පිටව ගිය අය නැවත එකතුකරගැනීම ආදී දේද සිදුව තිබේ. කෙටියෙන්ම කියතොත් සියලුම දේවල රොස් පරොස් හැර යලි යථා තත්වයට පත්වීමකි.

සා. මේරි (St. Mary Major) බැසිලිකාවයි

දැන් මෙම ජුදා සම්ප්‍රදාය රෝමානු කතෝලික සම්ප්‍රදායක් වූයේ කෙසේදැයි බලමු.  මෙම සංකල්පය කතෝලික සභාවට රැගෙන ආවේ 8වැනි බොනිෆස් පාප්තුමා විසිනි. කිතුනුවන් ඉතා ගරුකොට සළකන ක්‍රියාවක් වන පව්වලට පසුතැවිලිවී නව ජීවිතයක් ඇරඹීම දිරිමත් කිරීම සඳහා මා කලින් සඳහන් කළ ජුදා සංකල්පය යොදා ගැනීමට එතුමා තීරණය කර ඇත. ක්‍රි.ව. 1300 විශේෂ වසරක් ලෙස නම් කර ඒ වසර තුළදී කරුණු දෙකක් සපුරන අය සඳහා සියලු පව්වලට කමාවත් දේව ආශිර්වාදයත් ලැබෙන බවට ආඥාවක් නිකුත් කර ඇත්තේ එතුමා විසිනි. පළවෙනි කාරණාව තම පව් වලට මනස්ථාපනය වීම වූ අතර දෙවැන්න රෝමයේ ශා. පීතර බැසිලිකාව නියම කළ කාලය තුළ දිනකට එකවතාවක්වත් වැඳපුදා ගැනීමයි. රෝම නගර වැසියෙකු සඳහා මේ කාලය දින 30ක් ලෙසත් පිටස්තරයෙකු සඳහා දින 15ක් ලෙසත් නියම කොට තිබේ. තවද, මින් ඉදිරියට කතෝලික සභාව තුළ වසර සියයකට වතාවක් මෙම වසර පැවැත්විය යුතුබවද නියම කළේය. එදා සිටි ලේඛකයන් මෙයට 'ජුබිලි වසර' යන නම් දී තිබුණි. නමුත් හය වන ක්ලෙමන්ට් පාප්තුමා 1350දී ජුබිලි වසර ප්‍රකාශයට පත්කිරීමත් සමග එය අවුරුදු 50කටවතාක් ලෙස ප්‍රකට විය. නමුත් පසුකාලීනව වසර 25කටවතාවක් මෙන්ම 13කට වතාවක්ද ජුබිලි වසර ලෙස නම් කොට තිබේ. අවසාන ජුබිලි වසර ක්‍රි.ව. 2000 වූ අතර 2013 එලෙස නම් කොට නොමැති නිසා බොහෝ දුරට ඊළඟ ජුබිලි වසර 2025 වීමට ඉඩ ඇත. නැතහොත් 2050 විය හැක. එය තීරණය කිරීමේ බලය පාප්තුමා සතුය.

මහා ජුබිලි වසරේ නිල ලාංඡනය

 ආසන්නතම ජුබිලි වසර වූ වසර 2000 පිළිබඳව ද යමක් සඳන් කිරීම වටී යයි සිතුනි. කතෝලික සභාවේ විප්ලවීය පාප්තුමෙකු වන දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප්තුමා 1994දී වසර 2000 ජුබිලි වසරක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කළ අතර ඒ සඳහා සූදානම් වීමේ වසර තුනක කාලයක්ද පනවනු ලැබීය. මේ ජුබිලි වසර 'මහා ජුබිලිය' ලෙසද නම් කෙරුනි. මාගේ මතකය අනුව එකල ඉරිදා දිව්‍ය පූජාවන් තුළදීද මේ සඳහා විශේෂ සූදානම් කිරීමක් පැවතුනි. කලින් පැවති රෝම නගරයේ වන්දනා ගමන් නියමය වෙනස් කළ එතුමා පදවියේ රදගුරුතුමා විසින් නම් කරන ඕනෑම දේවස්ථානයකට එක්දිනක් හෝ යාමෙන් අදාළ වරප්‍රසාද ලැබෙන බව ප්‍රකාශයට පත් කළේය. මීට අමතරව මත්පැන්, දුම්වැව්ටි භාවිතය අත්හැරීමත් දිළිඳුන්ට ආධාර කිරීමත් විශේෂ වරප්‍රසාද ලැබෙන කාරණා ලෙස නම් කළේය. විශේෂයෙන්ම කතෝලික සභාවෙන් සිදුවූ වැරදි හා සභාවේ නාමයෙන් සිදුවූ වැරදි වෙනුවෙන් සමාව ඉල්ලීමට තරම් දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප් වහන්සේ එඩිතර විය.

වසා ඇති ශු. දොරක්

කතාවේ ප්‍රධාන මතෘකාව වන ශු. දොර වෙත දැන් යොමුවෙමු.  1350 ජුබිලය සඳහා ශු. දොර සංකල්පය හඳුන්වා දී තිබෙන්නේ හයවැනි ක්ලෙමන්ට් පාප්තුමා විසින්. එතුමා දුටු දර්ශනයකට අනුව මේ හඳුන්වාදීම කළබවයි පැවසෙන්නෙ. ශු. දොර යනු මා කලිනුත් සඳහන් කළ පරිදි ප්‍රධාන බැසිලිකා සතර තුළ ඇති දොරවල් සතරකි. මෙම දොරවල් ජුබිලි වසරේදී හැර අනිකුත් දිනවල විවෘතව නොපවතී.  අනිකුත් වසරවලදී තුනී කොන්ක්‍රීට් තට්ටුවකින් වැසී පවතී. සම්ප්‍රදායක් වශයෙන් ජුබිලි වසරට පෙර වසරේ නත්තල් දින සවස පාප්තුමා විසින් රිදී මිටියකින් තුන්වරක් ගසා "Open unto me the gates of justice" කියමින් දොරටුව කඩා දමයි. ඉන්පසු ඊළඟ වසරේදී නත්තල් දින වනතුරු වන්දනා කරුවන්  බැසිලිකාව තුළට මෙම දොරටුවෙන් ඇතුල්වන්නේ ජුබිලි වසරේ විශේෂ වරප්‍රසාද බලාපොරොත්තුවෙනි. සම්ප්‍රදායට අනුව පාප්තුමා විවෘත කරන්නේ සා. පීතර බැසිලිකාවේ දොර පමණි. අනිකුත් බැසිලිකාවල දොරවල් විවෘත කිරීමට විශේෂ අවසරලත් කාදිනල්තුමන්ලා යොදාගනී. මෙලෙස ජුබිලි වසර ආරම්භය සංකේතාත්මකව සටහන් කරනු ලබන්නේ ශු. දොර විවෘත කිරීමෙනි. ශු. දොර වැසීමත් සමඟ එය අවසාන වේ. ඉතිහාස වාර්තාවල දැක්වෙන පරිදි ශු. දොරටුවේ කැබලි කිතුනුවන් නිවෙස්වල පූජනීය වස්තුවක් ලෙස තබාගත් බව කියැවේ.

නමුත් වසර 2000දි මෙම සම්ප්‍රදාය මඳක් වෙනස් විය.  කලකට පෙර හයවැනි පාවුළු පාප්තුමා මත ශු. දොරේ කොන්ක්‍රීට් තට්ටු කඩාවැටීමත් අලිඅග්කාගෙ ප්‍රහාරයෙන් ලද තුවාලවලින් ලද ඔත්පල වීමත් නිසා දෙවන පුවාම් පාවුළු පාප් වහන්සේ සම්ප්‍රදාය මඳක් වෙනස් කළේය. කඩා දැමිය හැකි කොන්ක්‍රීට් තට්ටුව වෙනුවට ඇරිය වැසිය හැකි දොරක් නිර්මාණය කළ එතුමා එය විවෘත කිරීමෙන් 2000 මහා ජුබිලි වර්ෂයේ ආරම්භය සනිටුහන් කළේය. එලෙසම නිර්මාණය කළ අනිකුත් බැසිලිකාවල දොරටුද කාදිනවරුන් යොදා නොගෙන එතුමා විසින්ම විවෘත කෙරිණි.